Prakseologia
The Dualism of Prudence
Jagiellonian University | Cracow University of Economics
Abstrakt
W polemice z dość powszechnie przyjmowaną opinią, że rozumienie roztropności (jako pewnej cnoty) nie ulegało istotnym zmianom od czasów antycznych, w artykule broniona jest teza, że istnieją dwa, nie tylko różne, ale i niedające się ze sobą pogodzić pojęcia roztropności: nowożytne/nowoczesne – niemoralne lub pozamoralne, i klasyczne (Arystotelesowsko-Tomistyczne) – ściśle moralne. Z tezy, iż oba pojęcia są różne i niekompatybilne, wynika, iż ‘nowoczesna roztropność’ nie jest częścią ‘klasycznej’, lecz jest od niej istotnie różna: nie można być równocześnie roztropnym w obu rozumieniach (przykładowo: składową nowoczesnej roztropności jest samokontrola/opanowanie, którą wyklucza roztropność klasyczna). Oprócz porównania obu pojęć roztropności artykuł dostarcza także analizy relacji między nimi i tak zwanymi ‘wartościami roztropnościowymi’, oraz analizy przyczyn ewolucji (czy raczej rewolucji) w rozumieniu roztropności, jaka nastąpiła w czasach nowożytnych. Broniona jest w nim także teza, iż w ramach etyki, która zakłada klasyczne rozumienie roztropności, nie pojawia się Sidgwickowski „dualizm rozumu praktycznego”.