Mimo upływu czasu przebieg i skutki drugiej wojny światowej pozostają w stosunkach polsko-niemieckich przedmiotem zróżnicowanych opinii prawnych i politycznych. Zainteresowanie tymi kwestiami jest zrozumiałe, a doświadczenia historyczne pokoleń nie są dziedziczne. Społeczeństwa winny mieć świadomość przeszłości, z której wyrastają i która nie pozostaje bez wpływu na ich przyszłe losy. Autorzy niniejszej książki przez ostatnie czterdzieści lat zajmowali się problemami politycznymi i prawnymi, związanymi ze skutkami drugiej wojny światowej oraz ich oddziaływaniem na stosunki polsko-niemieckie. Postanowili opublikować wybór napisanych w tym czasie artykułów i studiów naukowych, kierując się między innymi oceną, że w okresie tym relacje polsko-niemieckie nabrały szczególnej dynamiki, co nie pozostawało bez znaczenia dla polityki i współpracy europejskiej. Rozpad bloku sowieckiego i zjednoczenie Niemiec sprzyjały Europie i Polsce. Historyczny przełom w Europie i w stosunkach polsko-niemieckich nie stanowi jednak gwarancji stałego „miodowego miesiąca”. Trzeba zatem myśleć o tych stosunkach w perspektywie budowania przyszłości. Jednym z podstawowych zadań politycznych Polski jest stałe analizowanie, czy i w jakim stopniu polityka Niemiec wobec Polski (a szerzej wobec Europy Środkowej) nie staje się funkcją ich polityki wobec Rosji.