Decyzje
Mit racjonalnego łotra. Statystyka i psychologia kontra ekonomiczna analiza prawa
Akademia Ignatianum w Krakowie
Abstract
Celem tekstu jest ocena ekonomicznej teorii kary i powiązanego z nią modelu podejmowania decyzji z perspektywy empirycznych studiów nad prawem i behawioralnej analizy prawa. Ekonomiczna teoria kary w drugiej połowie XX wieku była podstawową teorią kary i miała znaczący wpływ na politykę karania w Stanach Zjednoczonych. Na początku XXI stulecia liczne badania statystyczne pokazały z jednej strony ograniczoną skuteczność ekonomicznego podejścia do prawa karnego, a z drugiej – szkodliwe efekty przetrzymywania w więzieniach dużej liczby osadzonych. Pojawiła się więc konieczność opracowania nowego modelu podejmowania decyzji przez przestępców. Psychologowie, ekonomiści behawioralni i zwolennicy behawioralnej analizy prawa zidentyfi kowali szereg czynników wpływających na podejmowanie decyzji o popełnieniu przestępstwa, by wymienić choćby dyskontowanie hiperboliczne, błąd nadmiernego optymizmu czy prognozowanie afektywne.