Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
Interpretacja prawnicza a interpretacja literacka – kilka uwag
Uniwersytet w Białymstoku
Abstrakt
Interpretacja jest jednym z kluczowych pojęć na osi zbieżności prawa i literatury. Zarówno prawnicy, jak i literaturoznawcy podczas swojej praktyki koncentrują się na interpretowaniu skomplikowanych tekstów językowych, ustalaniu znaczenia wypowiedzi, rekonstruowaniu intencji nadawcy, zgłębianiu wpływu tekstu na odbiorcę – to jest tych kwestii, które są fundamentalne tak w tekstach prawnych, jak literackich. Analiza interpretacji prawniczej i interpretacji literackiej pozwala na zauważenie odrębności, ale też pewnych analogii między tymi dwiema sferami aktywności. Można je dostrzec w specyfice podmiotów uczestniczących w praktyce interpretacyjnej, czyli nadawcy i odbiorcy. Istotna różnica między interpretacją dokonywaną w prawie i literaturze polega również na tym, iż tekst prawny powinien być interpretowany w sposób przynoszący jednoznaczny rezultat. Z kolei w przypadku interpretacji literaturoznawczej trudno o precyzyjny czy jednoznaczny efekt odczytania sensu, co więcej w literackiej interpretacji nie jest to wymagane. I wreszcie, w tekście prawnym i w tekście literackim istotną rolę pełni intencja autora-nadawcy. Jednak w przypadku interpretacji literackiej istnieje możliwość bardziej elastycznego podejścia do rekonstruowania zamiaru i intencji autora niż w interpretacji prawniczej, gdzie konieczne jest uwzględnianie zasad i celów samego prawa. Odrębność interpretacji prawniczej jest uzasadniona przede wszystkim tym, iż jest ona zorientowana na specyficzny cel, którym jest ustalenie znaczenia treści obowiązującego prawa.