Referendum z 4 grudnia 2016 r. ukazało wiele mankamentów funkcjonowania systemu konstytucyjnego Republiki Włoskiej. Wyniki referendum nie dały podstaw do zmiany fragmentów Konstytucji z 1948 r. Przypuszczać należy, że jedną z przyczyn niepowodzenia zwolenników zmian było bardzo złe wyjaśnienie celów i sensu wspomnianego referendum. W wyjaśnianiu tym brali udział przede wszystkim politycy, zwracając uwagę głównie na argumenty o charakterze politycznym, pomijając problematykę techniczno-prawną. Tymczasem wiele spraw konstytucyjnych powinno być przedmiotem poważnej debaty. Przede wszystkim chodzi o rolę partii politycznych we współczesnym państwie, o konieczność nowego podejścia do roli suwerena, o takie zmiany w prawie wyborczym, które umożliwiłyby odgrywanie pierwotnej roli przypisanej wyborcom przez konstytucję. Wskazana problematyka oparta jest na przykładach włoskich, ale jest ona tak samo ważna w odniesieniu do wszystkich państw Unii Europejskiej i struktur ponadnarodowych.